Соңғы апталарда Лос-Анджелес қаласындағы мигранттар төңірегіндегі ахуал АҚШ қоғамын екіге жарды, деп хабарлайды Skifnews.kz ақпарат порталы .
Қалада уақытша орналасқан мыңдаған заңсыз мигрантқа қарсы наразылық акциялары өршіді.
Жергілікті тұрғындар мен құқық қорғау органдарының арасында шиеленіс күшейіп, Калифорния билігі Нацгвардияны іске қосуға мәжбүр болды. Енді жұрт арасында «АҚШ азаматтық соғыс алдында тұр ма?» деген үрей пайда болды. Бұл тек Лос-Анджелеске тән мәселе ме, әлде ұлттық деңгейдегі дағдарыстың көрінісі ме?
Мәселенің түп-тамыры: Лос-Анджелес неге мигранттар орталығына айналды?
Калифорния, әсіресе Лос-Анджелес, жыл сайын мыңдаған мигрантты қабылдайды. Олардың басым бөлігі – Латын Америкасынан, әсіресе Мексика, Гватемала және Гондурастан келгендер. АҚШ-тың оңтүстік шекарасы арқылы заңсыз өту – бұл елдегі ең күрделі мәселелердің бірі болып келеді. Байқаушы сарапшылардың айтуынша, бұл жағдайдың ушығуына бірнеше фактор әсер етті:
• Жаңа әкімшілік мигранттарға қатысты саясатты жұмсартты.
• Лос-Анджелес қаласы өзін «қорғаушы қала» (sanctuary city) деп жариялап, мигранттарды депортациядан қорғайтын заңдар қабылдады.
• Жергілікті тұрғындар тұрғын үй, жұмыс орны және әлеуметтік көмекке қол жеткізудің қиындауына наразы.
Нацгвардияның енгізілуі: бұл қандай сигнал?
2025 жылдың маусым айының басында Калифорния губернаторы Гэвин Ньюсом Лос-Анджелестегі мигранттармен байланысты қауіпсіздік ахуалына байланысты Ұлттық гвардия күштерін тартты. Бастапқыда ол көше тәртібін сақтау, мигранттардың уақытша лагерлерінде қауіпсіздік қамтамасыз ету үшін қажет деп түсіндірілді.
Алайда бұл әрекет қоғамда екі түрлі пікір туғызды:
Бірі – тәртіпті сақтау үшін бұл қажет шара деп санайды. Екіншісі – бұл авторитарлық қадам, мигранттарға қарсы қарулы күш қолдану АҚШ-тың демократиялық қағидаттарына қайшы дейді.
Саяси сарапшы Рэйчел Грант былай дейді:
«Нацгвардияның енгізілуі – биліктің өз халқына сенімсіздігін көрсетеді. Бұл мигранттарға ғана емес, американ қоғамының өз ішінде күшейіп жатқан поляризацияға жауап».
Қоғамдағы бөліну: азаматтық соғыс қаупі бар ма?
Қазіргі Америкадағы саяси және әлеуметтік атмосфера едәуір шиеленіскен:
• Республикалық және демократиялық партиялар арасындағы терең жік.
• Қару ұстау құқығы мен полицияға деген сенім мәселелері.
• Көші-қон, нәсілдік теңдік, гендерлік саясат секілді тақырыптар бойынша қоғамның қарама-қайшы позициялары.
Тарихшы және саясаттанушы Пол Фриман ескертеді:
«Бүгінгі АҚШ – бұл 1861 жылғы азаматтық соғыс алдындағы жағдайдың модерн нұсқасы. Халықтың сенімсіздігі, мемлекеттік институттарға деген наразылық, әлеуметтік-экономикалық теңсіздік – мұның бәрі жарылыс алдында тұрған қоғамның белгілері».
Дегенмен, толыққанды азаматтық соғыс басталады деген тұжырым әлі де ерте. Бірақ локалды қақтығыстар, түрлі штаттар арасындағы идеологиялық бөлініс күшейе түссе, ел ішінде тұрақсыздық белең алуы мүмкін.
Мигранттар – құрбан ба, әлде қауіп пе?
Мигранттар мәселесі тым саясаттандырылып кеткен. Бір жағынан, олар экономикалық мүмкіндікті іздеген бейбіт адамдар. Екінші жағынан, кейбір топтар арасында криминалдық оқиғалар, есірткі саудасы немесе адам саудасына қатыстылығы туралы деректер де бар. Лос-Анджелес тұрғыны, жергілікті кәсіпкер Лаура Родригес былай дейді: «Біз мигранттарға қарсы емеспіз. Бірақ өз қаламызда жүріп қауіп сезіну – бұл қалыпты нәрсе емес. Біз мемлекеттік қауіпсіздікті сұраймыз, нәсілдік өшпенділік емес.»
Бұл жағдай Қазақстанға не үйретеді?
АҚШ-тағы бұл жағдай Қазақстан үшін де сабақ болуы тиіс:
• Көші-қон саясатының болжаулы, айқын әрі жүйелі болуы.
• Әлеуметтік теңсіздіктің алдын алу – кез келген тұрақсыздықтың негізгі кілті.
Лос-Анджелестегі жағдай азаматтық соғысқа апарады деу – асығыс шешім. Дегенмен бұл дағдарыс АҚШ ішіндегі әлеуметтік бөліністің тереңдігін көрсетті. Ұлттық гвардияның көшеге шығуы – тек қауіпсіздік шарасы емес, қоғамның қандай күйде екенін көрсететін символ. Басты мәселе – билік пен халық арасындағы сенімде, әділетті миграциялық саясатта және ақпараттық ашықтықта жатыр. Егер бұл мәселелер шешімін таппаса, тек Лос-Анджелес емес, бүкіл ел үлкен әлеуметтік жарылысқа ұрынуы мүмкін.
