1995 жылдың 30 тамызы – ел жадында мәңгілікке сақталған күн. Дәл осы күні бүкілхалықтық референдум нәтижесінде қазіргі қолданыстағы Конституция қабылданды. Тарих беттерін парақтап, ата заңның қалай өзгергенін бір шолып өтелік.
Азамат Бейбітұлы, тілші:
Өткен отыз жыл ішінде Конституцияға алты мәрте түзету енгізілді: 1998, 2007, 2011, 2017, 2019 және ең ірісі – 2022 жылы. Әрбір өзгеріс – мемлекеттің саяси, әлеуметтік сұранысына жауап ретінде қабылданған тарихи шешім.1998 жылы президенттік өкілеттік мерзімі 5 жылдан 7 жылға ұзартылды.
2007 жылы партиялық жүйе күшейтіліп, Мәжіліс сайлауы партиялық тізім бойынша өтетін болды.
2017 жылғы реформалар президенттік өкілеттіктердің бір бөлігін Парламент пен Үкіметке беруді көздеді.
2022 жылғы 5 маусымдағы референдум – конституциялық даму жолындағы бетбұрысты кезең.
2022 жылғы түзетулердің ауқымы ерекше: Конституцияның үштен бір бөлігіне – 33 бабына өзгеріс енгізілді. Бұл – «Суперпрезиденттік» басқару формасынан бас тартып, билік тармақтарының теңгерімін орнықтыруға, демократиялық институттарды нығайтуға бағытталған маңызды қадам.
Соңғы өзгерісті жіліктей түссек:
Президенттің саяси партияда болуына тыйым салынды;
Сенат пен Мәжілістің құрылымы мен өкілеттігі қайта қаралды;
Конституциялық кеңестің орнына Конституциялық сот құрылды;
Азаматтарға Конституциялық сотқа тікелей жүгіну құқығы берілді;
Жер мен табиғи ресурстар халыққа тиесілі деп заңмен бекітілді;
Тұңғыш Президентке қатысты арнайы нормалар алынып тасталды.
Бұл өзгерістер – тек құқықтық түзетулер емес, ел болашағын айқындайтын саяси жаңғырудың өзегі.
Азамат Бейбітұлы
