2025 жылдың қарашасының басында теңге АҚШ долларына қатысты айтарлықтай нығайып, жылдық ең жоғары көрсеткішін жаңартты. Zakon.kz дерегінше, небәрі бір тәуліктің ішінде ұлттық валюта 0,83%-ға күшейіп, соңғы жеті сауда сессиясының ішінде бесінші рет өсу динамикасын көрсетті.
Биржа артындағы жағдай
Айлық мәліметтер одан да үмітті: доллар теңгеге қатысты шамамен 4% арзандап, яғни 547,46 теңгеден 525 теңгеге дейін төмендеген.
Сонымен бірге, теңгенің нығаюына қарамастан, KASE биржасындағы сауда көлемі 19% төмендеп, 327,1 млн долларды құрады. Экономист Эльдар Шамсутдиновтың пікірінше, бұл – жұма күнгі жоғары сауда белсенділігінен кейін аптаның басында жиі байқалатын жағдай.
Маман атап өткендей, KASE айналымындағы рубльдің үлесі шамамен 34% болған, ал RUB/KZT жұбы бойынша сауда көлемі 52% өсіп, 5,65 млрд рубльге жеткен. Бұл кросс-ликвидтіліктің жандана бастағанын көрсетеді.
Сондай-ақ инвесторларға назар аударарлық тағы бір жайт бар: Мәскеу биржасындағы (MoEX) есептік кросс-бағам 523,7 теңге болып, KASE жабылу бағамынан 1,5 теңгеге төмен болған. Мұндай айырмашылық 0,28% шамасында шағын арбитраж мүмкіндігін туғызады.
Теңгенің күрт нығаюының басты себептері
Бірінші кредиттік бюроның пікірінше, ұлттық валютаның айтарлықтай нығаюына екі негізгі фактор әсер еткен:
1. Еврооблигациялардың сатылуы.
Қаржы министрлігі орналастырылған 1,5 миллиард долларлық еврооблигациялардан түскен қаражаттың елеулі бөлігін сатқан болуы мүмкін. Бұл ішкі нарықтағы доллар ұсынысын арттырып, теңгенің нығаюына ықпал етті.
2. Ұлттық банктің валюталық саясаты.
Реттеуші органның таза валюта сату көлемі қыркүйекпен салыстырғанда 50%-ға өсіп, 1,54 миллиард долларға жеткен. Бұл да нарықтағы сұраныс пен ұсыныс теңгерімін өзгертіп, теңгеге қосымша қолдау көрсетті.
Теңгенің өсуіне әсер еткен негізгі факторлар
Бұл өсімге "айна операциялары" деп аталатын тетік айтарлықтай ықпал етті. Бұл механизм бұрын алтынды отандық өндірушілерден сатып алу үшін шығарылған теңге эмиссиясына балама көлемде валютаны сату процесін көздейді.
Аталған себептерден бөлек, қаржыгер Арсен Темірбаев теңгенің нығаюына әсер еткен тағы үш факторды атап өтті:
- Квазимемлекеттік сектордың валюталық түсімдерін міндетті түрде сату талабы;
- Сақтық сипаттағы бюджет пен инвестициялар көлемінің артуына байланысты қолайлы макроэкономикалық ахуал;
Мұнай бағасының баяу, бірақ тұрақты өсімі — барреліне 64–65 долларға дейін (+5,5% жарты жылда).
Алдағы кезеңге болжам
Қаржыгердің болжамынша, доллар бағамы аздап төмендеп, кейін 520–526 теңге деңгейінде тұрақталуы мүмкін.
Бұл пікірмен халықаралық сарапшылар да келіседі. Bank of America (BofA) бір айдан бері USD/KZT жұбы бойынша "қысқа позицияны" ұстап отыр, яғни теңге бағамының одан әрі нығаюын күтуде. BofA теңгені айтарлықтай төмен бағаланған валюта деп есептейді.
Банк мәліметінше, теңге қазір тасымалдау кірістілігі (carry trade) бойынша Еуропа, Таяу Шығыс және Африка елдерінің валюталарымен салыстырғанда тартымды деңгейде тұр. KZT шамамен 6% кірістілік береді (6 айлық мерзімге), бұл инвесторларға пайыздық табыс алуымен қатар, спот бағамның нығаюынан да пайда табу мүмкіндігін ұсынады.
Сонымен қатар, Apecon сарапшылары қарашаның бірінші онкүндігіне арналған қысқа мерзімді болжамында USD/KZT жұбы бойынша 521 теңге (минимум) – 529 теңге (максимум) дәлізін болжайды.
Айта кетейік, бұған дейін хабарланғандай, қазан айында Қазақстандағы инфляция ұзақ мерзімді өсу кезеңінен кейін алғаш рет төмендеу үрдісіне өткен.
